Η άλλη "λίστα Λαγκάρντ"

Ο Νίκος Μπογιόπουλος στον eniko

   Υπό την αιγίδα μιας κίνησης που στον τίτλο της φέρει τον όρο «Inclusive Capitalism» - κάτι δηλαδή σαν να λέγαμε «Περιεκτικός Καπιταλισμός» - την περασμένη Τρίτη πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο ημερίδα με ομιλήτρια την διευθύντρια του ΔΝΤ, την κυρία Λαγκάρντ.

   Αντικείμενο της εν λόγω πρωτοβουλίας, όπως λένε οι συμμετέχοντες σε αυτήν, αφενός είναι να καυτηριάσει τα κακώς κείμενα του καπιταλισμού - με πρώτη «κακή πλευρά» εκείνην της κοινωνικής ανισότητας - και αφετέρου να διερευνήσει τις δυνατότητες ώστε ο καπιταλισμός να υπάρχει, να λειτουργεί, να αναπαράγεται και να μακροημερεύει προς όφελος της κοινωνίας…

   Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο της ημερίδας ήταν η σύνθεση του ακροατηρίου της. Σε αυτή την ιδιότυπη «λίστα Λαγκάρντ» (ή μήπως όχι και τόσο ιδιότυπη;…) συνωστίστηκαν όλοι: Από τον  Κλίντον – ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που μετά από 60 χρόνια απαγόρευσης απελευθέρωσε το «δικαίωμα» των τραπεζών να παίζουν με ομόλογα, με παράγωγα και με άλλα τέτοια «τοξικά» οικονομικά όπλα μαζικής καταστροφής – μέχρι ο γνωστός… αντικαπιταλιστής Κάρολος της Ουαλίας. Από την Λαίδη Ρότσιλντ – της γνωστής οικογενείας – μέχρι οκεντρικός τραπεζίτης της Αγγλίας. Από τους επικεφαλής της πολυεθνικής «Glaxo» και της «UBS» μέχρι οι εκπρόσωποι 200 πολυεθνικών, δηλαδή το 1/3 των μεγαλύτερων επιχειρήσεων του κόσμου – που είναι γνωστό πόσο στεναχωρούνται από τις ανισότητες που προκαλεί ο καπιταλισμός στον κόσμο…

   Σε συνδυασμό με τη «λίστα Λαγκάρντ» της σύνθεσης του ακροατηρίου, το δεύτερο ενδιαφέρον σημείο είναι τα όσα είπε η κυρία Λαγκάρντ. Όχι εκείνα για την μετατροπή του καπιταλισμού από αχαλίνωτο και καταστροφικό σε «περιεκτικό», φιλάνθρωπο και κοινωνικά ζουμπουρούδικο. Αλλά εκείνα που ανέφερε, περιγράφοντας ακριβώς τον καταστροφικό και απάνθρωπο χαρακτήρα του καπιταλισμού.

   Ξεχωρίζουμε τρία αποσπάσματα από την ομιλία της. Όχι γιατί διεκδικούν δάφνες καινοτόμου προσέγγισης. Αλλά για έναν και μόνο λόγο: Διότι λόγω της ιδιότητας της κυρίας Λαγκάρντ, τα αποσπάσματα αυτά ενέχουν χαρακτήρα ομολογιών. Εδώ βρίσκεται και η αξία τους. Παρακαλούμε την προσοχή σας:

   1^ο: «Ο καπιταλισμός εγκαθιδρύθηκε το 19^ο αιώνα. Η βιομηχανική επανάσταση, είπε η κυρία Λαγκάρντ,  έφερε μαζί της τον Κάρολο Μαρξ ο οποίος επικεντρώθηκε στην ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής και προέβλεψε ότι ο καπιταλισμός με τις υπερβολές του φέρει το σπόρο της ίδιας του της καταστροφής,  τη συσσώρευση κεφαλαίου στα χέρια μιας μειονότητας, η οποία ενδιαφέρεται για τη συσσώρευση κερδών προκαλώντας τεράστιες συγκρούσεις και κυκλικές κρίσεις. Είναι άραγε ο ‘‘περιεκτικός καπιταλισμός’’ η απάντηση στην απαισιόδοξη πρόβλεψη του Μαρξ ή είναι σχήμα οξύμωρο»; (σχόλιο στήλης: Έλα μου, ντε)…

   2^ο: «Ένα από τα κύρια οικονομικά ζητήματα της εποχής μας, είπε η κυρία Λαγκάρντ, είναι η αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα, η οποία ρίχνει βαριά σκιά στην παγκόσμια οικονομία. Τα στοιχεία είναι γνωστά: Από το 1980 το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού αύξησε το μερίδιο του στα έσοδα στις 24 από τις 26 χώρες για τις οποίες διαθέτουμε στοιχεία. Στις ΗΠΑ το μερίδιο του 1% των πιο πλουσίων υπερδιπλασιάστηκε από το 1980 και ανήλθε στα επίπεδα που ήταν πριν τη μεγάλη ύφεση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία, το ποσοστό του ιδιωτικού κεφαλαίου στο εθνικό εισόδημα ανήλθε στα προ ενός αιώνα επίπεδα. Οι 85 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο που θα μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα διώροφο λονδρέζικο λεωφορείο κατέχουν πλούτο ίσο με εκείνο του φτωχότερου 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή των 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Τα στοιχεία αυτά έθεσαν το θέμα της ανισότητας στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης. (…). Πολλοί θα ισχυρίζονταν ότι θα έπρεπε να ασχοληθούμε με τις άνισες ευκαιρίες και όχι με την εισοδηματική ανισότητα. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι οι ευκαιρίες δεν είναι ίσες. Τα χρήματα θα εξασφαλίζουν πάντοτε μια καλύτερης ποιότητας εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη. Λόγω των σημερινών επιπέδων ανισότητας πάρα πολλοί άνθρωποι σε πάρα πολλές χώρες δεν έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες ή έχουν πρόσβαση μόνο στις βασικές (…). Ουσιαστικά η υπερβολική ανισότητα δημιουργεί έναν καπιταλισμό με μεγαλύτερους αποκλεισμούς. Εμποδίζει τους ανθρώπους να φτάσουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. (…). Η ανεξέλεγκτη συσσώρευση πλούτου υπονομεύει τις αρχές της δημοκρατίας και της αξιοκρατίας. Υπονομεύει την αρχή των ίσων δικαιωμάτων που καταγράφονται στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα του 1948» (σχόλιο στήλης: Ουδέν σχόλιον)…

3^ο: «Τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού τομέα, ανέφερε η κυρία Λαγκάρντ, μπορούν να ανιχνευτούν πριν από την κρίση. Στους οικονομικούς φορείς επετράπη να αναλάβουν υπερβολικούς κινδύνους δημιουργώντας μια κατάσταση όπου τα κέρδη περιήλθαν στη βιομηχανία ενώ οι ζημίες μετακληθήκαν στην κοινωνία» (σχόλιο στήλης: Ουδέν σχόλιον)…

   Δεδομένης – επαναλαμβάνουμε - της ιδιότητας της ομιλήτριας, αλλά και της σύνθεσης της «λίστας Λαγκάρντ» του ακροατηρίου της, που μάλιστα χειροκρότησε με πάθος την τοποθέτηση της διευθύντριας του ΔΝΤ, επιτρέψτε μας τρεις παρατηρήσεις.

   Πρώτο: Οι ίδιοι άνθρωποι που εκπροσωπούν με τον αυθεντικότερο τρόπο ένα σύστημα όπου οι 85 από αυτούς κατέχουν τόσο πλούτο όσον «κατέχει» ο μισός πληθυσμός της Γης, μας κάνουν από πάνω και «πλάκα» βαφτίζοντας τον κυνισμό τους «ειλικρίνεια» και την… περιεκτική «φιλανθρωπία» τους «ανθρωπιά».

   Δεύτερο: Όταν οι ίδιοι ομολογούν πως το σύστημά τους έχει φτιαχτεί για να χωράει 85 από αυτούς στις λιμουζίνες ή στα πολυτελή «διώροφα λεωφορεία» και να στριμώχνει τα 3,5 δισεκατομμύρια των υπολοίπων στη «γαλέρα», αλήθεια τι χρείαν άλλων μαρτύρων έχομεν για τον καπιταλισμό τους;  

   Τρίτο: Εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, τότε γιατί οι «προβλέψεις» του Μαρξ να είναι «απαισιόδοξες», όπως λένε αυτοί, και – αντιθέτως - να μην είναι «αισιόδοξες»; Τουτέστιν, τι πιο αισιόδοξο από το να βάλουν  το χεράκι τους τα δισεκατομμύρια της «γαλέρας» ώστε «ο σπόρος της καταστροφής του καπιταλισμού» να καρπίσει δια της ανατροπής του;

email: mpog@enikos.gr